كشاورزی و مهندسی ژنتیك، چالش بزرگ ستاد توسعه زیست فناوری
آتی جو: تهرا- ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در طول یك دهه از فعالیت خود دستاوردهای قابل توجهی داشته هرچند در بعضی حوزه ها هم با چالش هایی مواجه بوده است، چالش هایی كه مهمترین آن به زعم دبیر این ستاد، بخش كشاورزی و مقوله مهندسی ژنتیك است.
به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، ستاد توسعه زیست فناوری یكی از ستادهای چهارده گانه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است كه هدف اصلی آن سیاست گذاری و برنامه ریزی ملی، هماهنگی و هم افزایی منابع و امكانات كشور و همینطور نظارت بر پیشرفت زیست فناوری در كشور برای ارتقاء دانش و فناوری های زیستی به منظور كسب ثروت و رفاه عمومی است.
ستادی كه البته جرقه تولید آن به راه اندازی كمیته ملی زیست فناوری در سال 1383 باز می گردد و در سال 1387 به عنوان یكی از ستادهای فناوری های راهبردی زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بوجود آمد و در نهایت مصوبه تشكیل آن در سال 1390 در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و هم اكنون ریاست آن را دكتر مصطفی قانعی عهده دار است.
به زعم قانعی، مهمترین چالش فراروی ستاد مربوط به حوزه كشاورزی و مقوله مهندسی ژنتیك است كه البته مبحث تراریخته هم یكی از موضوعات این بخش به حساب می آید.
قانعی معتقد است: ابزارهای نوآوری در بیولوژی مولكولی به صورت مستمر به منظور فراوانی و دسترسی به غذا و بهبود تركیبات غذایی توسعه می یابند.
وی در گفتگو با خبرنگار علمی ایرنا با بیان این كه در جهان، محصولات تراریخته هم اكنون در مرحله آزمایش مزرعه قرار دارند و در سال های آینده رهاسازی خواهند شد، اضافه كرد: امروزه محصولات پرمصرفی مانند برنج، موز، سیب زمینی، گندم، خردل هندی، نخود، لپه، لوبیا سودانی، نیشكر و دیگر محصولات بهبود یافته اند تا صفات جدیدی برای مقاومت به آفات و بیماری ها، تحمل كم آبی و تنش ها، بهبود خواص تغذیه ای و افزایش عملكرد و جرم زیستی محصول به آنها افزوده شود.
وی می گوید: در ایران هم در طول دو دهه گذشته تابحال پروژه های مختلفی مانند برنج متحمل به خشكی، برنج مقاوم به آفت و بی نیاز از سم پاشی و ارقام مختلف مقاوم به بیماری و آفت اجرایی شده است كه در صورت توسعه بازار آن تاثیر به سزایی در افزایش تولید و رفع معضلاتی همچون مصرف بالای سم و مهمتر كاهش بحران آب خواهند داشت.
به گفته دكتر قانعی، با در نظر گرفتن آمار گرسنگی و تاثیرات نامطلوب كمبود آب بر كشاورزی در كشورهای در حال توسعه و كمتر توسعه یافته و همینطور افزایش جمعیت جهان در طول سال های آینده، كشورهای دنیا در حال برنامه ریزی برای استفاده از فناوری های جدید به منطور تولید دو برابری غذا در زمین های موجود هستند.
**محققانی كه بی انگیزه شده اند
دكتر قانعی با اشاره به اینكه، تراریخته بحثی از رشته مهندسی ژنتیك است كه كشور از دهه های قبل با هوشمندی خاصی روی آن متمركز شده و حتی یك پژوهشگاه علمی مهندسی ژنتیك هم راه اندازی كرده است، اضافه كرد: این حركت سبب شد كه كشورمان در حوزه مهندسی ژنتیك صاحب علم و فناوری همتراز با دنیا شود.
وی معتقد است: پژوهشگاه بیوتكنولوژی كشاورزی قادر به رفع خیلی از مشكلات غذایی و حوزه كشاورزی است و وظیفه ستاد توسعه زیست فناوری در قبال فناوری های جدید این است كه این فناوری ها را در صنعت كشاورزی وارد كند.
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی می گوید: البته با مباحثی كه در پنج سال اخیر پیش آمده تا حدودی اقبال به حوزه مهندسی ژنتیك در حوزه محصولات كشاورزی و گیاهی كمتر شده است و این بخش را با مشكل مواجه كرده است.
وی اضافه كرد: متاسفانه ما در بخش توسعه بازار و تجاری سازی محصولات تراریخته و همینطور حمایت و عرضه مجوز به محققان كشورمان با ضعف های قانونی مواجه هستیم بنابراین محققی كه می خواهد به این حوزه وارد شود از اطمنیان لازم و انگیزه برای پیشبرد كار برخوردار نیست.
دكتر قانعی افزود: از طرفی هم ما نتوانسته ایم اولویت هایی را برای پشتیبانی از دانشمندان خود در نظر بگیریم و آنان هم از این حوزه استقبال لازم را نداشته اند و این بحث از جانب محققین كشور با بی میلی مواجه گردید.
وی با اشاره به شرایط تحریم كشور از جانب كشورهای سلطه گر دنیا و لزوم پرداختن به بحث خودكفایی غذایی كشور اظهار داشت: فارغ از بحث محصولات تراریخته اگر كشوری در حوزه مواد غذایی وابسبتگی داشته باشد، به طورحتم برای قطع این وابستگی و رفع نیازهای داخلی بایستی دارای سناریو و نقشه راه متكی برعلم و فناوری باشد.
قانعی در مورد وظیفه ستاد زیست فناوری در این زمینه هم اظهار داشت: ما به عنوان ستاد توسعه فناوری لیست و اعلام نموده ایم كه از تولیدات بعضی زمینه هایی كه چالش كشور به حساب می آید حمایت می نماییم و محققان هم رجوع و تعدادی ثبت نام كردند و كار هم آغاز شد بخشی از اعتبارات هم پرداخت گردید اما كار به درازا كشید.
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی خاطرنشان كرد: به هرحال با وجود اینكه مهندسی ژنتیك جز مواردی است كه ما حمایت می نماییم اما با اقبال چندانی از جانب محققان روبرو نشده است.
**واردات محصولات تراریخته آری، تولید نه
اما دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی در ادامه به نكته حائز اهمیتی اشاره می كند و می گوید: متاسفانه با وجود همه بحث ها و اقدامات انجام شده در مورد مضرات مصرف محصولات تراریخته در كشور اما همچنان واردات محصولات تراریخته سرجای خود است.
دكتر قانعی افزود: بنابراین ما در زمینه وابستگی به واردات محصولات تراریخته همچنان وضعیت نامطلوبی را شاهد می باشیم و از سویی در حوزه علم و فناوری در این حوزه با یك سیر نزولی مواجه بوده ایم كه یك تناقض است، از یك طرف اجازه تولید نمی دهیم و از سوی دیگر، اجازه واردات می دهیم و این برآیند چندسالی است كه در كشورمان اتفاق افتاده است.
به گفته قانعی، هنگامی كه در رویان بحث تكثیر یا همان كلونینگ انجام می شد، این بحث ها در آمریكا هم عنوان شد و در آنجا با مخالفت بوش و همینطور كلیساها مواجه گردید اما در كشورمان به علت حمایت رهبری از این جریان علمی و اینكه ما در كشور از یك پشتوانه خوب علمی برخودار بودیم به پیشرفت های خوبی هم دست یافتیم.
وی اضافه كرد: در حوزه پزشكی و ساخت دارو هم كه همچون مهندسی ژنتیك به حساب می آید، كار خیلی خوب پیش می رود و شاهد پیشرفت روز افزون هستیم كه به علت هوشمندی وزارت بهداشت در حمایت مناسب از این بخش بوده است و اینكه اجازه نداد فضاسازی رسانه ای صورت گیرد.
**وقتی از تولید محصولات تراریخته غیرخوراكی هم حمایت نمی شود
اما دكتر قانعی در ادامه با اشاره به حجم عظیم واردات محصول پنبه از كشور پاكستان اظهار داشت: این درحالی است كه كشورمان در این حوزه از قابلیت و توان تامین نیاز داخلی و حتی صادرات برخوردار بود اما به علت یك آفت در مقطعی از زمان كشت این محصول متوقف گردید.
وی خاطرنشان كرد: قابلیت كشت پنبه در بعضی از مناطق كشور به خصوص سواحل جنوبی وجود دارد و این محصول به پوشاك مربوط می گردد و جزو مواد غذایی محسوب نمی گردد كه نگرانی در حوزه سلامت مردم وجود داشته باشد.
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی می گوید: در مورد این محصول هم كه مصرف آن هیچ عارضه احتمالی ندارد، برای كشاورز هم به صرفه است و وابستگی ما را در بخش پوشاك قطع می كند، مشاهده می گردد كه متاسفانه یك تصمیم جدی در این بخش گرفته نمی گردد و مجوز مورد نیاز برای تولید آن داده نمی گردد.
وی در مورد نقش وزارت جهاد كشاورزی در رفع این مسائل اظهار داشت: معمولا قوانین مصوب مجلس در حوزه علم و فناوری و كشاورزی می تواند راهگشا باشد و انتظار می رود وزارت جهاد كشاروزی پا پیش گذاشته و با عنایت به مشكلات این بخش بویژه آب و تنش های محیطی، به این حوزه اهمیت دهد.
** جدی گرفتن شورای ملی ایمنی زیستی، چاره كار
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی در ادامه، تشكیل جلسات شورای ملی ایمنی زیستی را برای روشن شدن تكلیف بحث های مربوط به محصولات تراریخته به صورت قانونی با عنایت به اختیارات این شورا، بهترین اقدام برای رفع مسائل این حوزه می داند.
به گفته وی، اعضای شورای ملی ایمنی زیستی در دولت های قبل همواره اختلاف داشتند و خروجی مناسبی نداشته است و در دوره جدید هم یكبار بیشتر تشكیل جلسه نداده است.
دكتر قانعی می گوید: اینكه ما احتمال دهیم پرداختن به مقولات تراریخته و علوم ژنتیك امكان دارد برای سلامتی مضر باشد پذیرفتنی نیست و نوعی فرار از مسئولیت است در عین اینكه برای خیلی از این حوزه ها كه هیچگونه صدمه احتمالی برای انسان ندارد چاره وجود دارد و می توان به آن ورود كرد.
وی معتقد است: به هرحال ما در این بخش یك قانون خوب داشتیم و پیش از اینكه این مباحث طرح شود، قانون ایمنی زیستی تعریف و دبیرخانه ای هم برای این كار تشكیل شد كه معاون اول رییس جمهوری و چند وزیر عضو آن هستند و بسیار هوشمندانه عمل شده است اما این دبیرخانه كه خیلی از مباحث بایستی با استفاده از آن حل و فصل شود در طول 12 سال قبل سالی یكبار بیشتر تشكیل نشده است.
دكتر قانعی در ادامه با تاكید بر این كه هیچ ابهام قانونی در حوزه محصولات تراریخته وجود ندارد، از برنامه ریزی این ستاد برای تدوین سند ویژه در حوزه تراریخته و عرضه آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی اطلاع داد.
علمی ** 1836 **2017
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب