از تاسیس مركز كارآفرینی تا پارك علم و فناوری تلاش 17 ساله دانشگاه در ارزش آفرینی
آتی جو: تهران- پارك علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف كه به تازگی یك سالگی خویش را پشت سرگذاشت، تاریخچه ای طولانی از كوشش برای توسعه فرهنگ كار و ارزش آفرینی دارد كه ازجمله آن می توان به تاسیس مراكز كارآفرینی، پارك های علم و فناوری و رسیدن به جایگاه دانشگاه های نسل سوم اشاره نمود.
به گزارش آتی جو به نقل از ایرنا، حركت به سمت دانشگاه های نسل سوم كه گذر دانشگاه های نسل اول (آموزش محور) و نسل دوم (پژوهش محور) و رسیدن به دانشگاه های كارآفرین با هدف تولید ثروت است، مولفه های مختلفی همچون توسعه مراكز رشد و پیش رشد، گسترش صندوق های پژوهش و فناوری، توجه به شتاب دهنده ها و كسب و كارهای نوپایه و پارك های علم و فناوری را دربرمی گیرد.
پارك های علم و فناوری نهادی موثر در توسعه فناوری، اقتصاد دانش بنیان و اشتغال زایی تخصصی و محیط هایی مناسب برای استقرار شركت های فناور كوچك و متوسط، واحدهای تحقیق و توسعه صنایع و مؤسسات پژوهشی هستند كه در تعامل سازنده با یكدیگر و دانشگاه ها به فعالیت های فناوری اشتغال دارند.
این پارك ها كه اكنون حدود دو دهه از تاسیس نخستین آنها می گذرد در بازارسنجی، ایده پردازی، پژوهش علمی، طراحی مهندسی، نمونه سازی، طراحی صنعتی، استانداردسازی، تدوین دانش فنی، ثبت مالكیت فكری، تجاری سازی، فروش و پشتیبانی های بعدی برای تحقق محصولات فناوری در عرصه تولید صنعتی و عرضه سایر خدمات تخصصی نقش دارند.
بر اساس آخرین آمار اكنون چهار هزار و 400 شركت در 41 پارك كشور مستقر هستند؛ با درنظرگرفتن اینكه طی 16 سال (از سال 1380) تعداد پارك های علم و فناوری از یك پارك به 41 و تعداد مراكز رشد از 17 مركز به بیش از 180 مركز و تعداد شركت های دانش بنیان از 676 شركت (سال 1384) به چهار هزار و 400 شركت در سال 1396 رسیده است.
همزمان با یك سالگی تاسیس پارك علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف با معاون این پارك در مورد روند طی شده برای تاسیس آن، تعداد شركت های دانش بنیان مستقر در آن و مشكلات موجود سر راه این شركت ها گفت وگو كرده ایم.
*** تلاش 17 ساله برای رسیدن به پارك علم و فناوری
مهندس مجید دهبیدی پور با اشاره به تاریخچه كارآفرینی در دانشگاه صنعتی شریف طی 17 سال قبل اظهار داشت: بحث های كارآفرینی در دانشگاه شریف از سال 79 شكل گرفت و نخستین مركز كارآفرینی با همكاری دانشكده مدیریت و اقتصاد در این دانشگاه تأسیس شد.
وی اضافه كرد: این مركز با نگاه تغییر فضای ذهنی و نگرش دانشجوها و كمك به تغییر نگاه افراد به مساله كارآفرینی و ارزش آفرینی، بوجود آمد تا نشان دهد در كنار اینكه فرد می تواند برای مجموعه ای كار كند یا به خارج از كشور مهاجرت كند، مسیر مطلوب دیگری هم هست كه به ارزش آفرینی برای خود و جامعه منجر می گردد.
وی ادامه داد: ازاین رو نخستین اقدام، فعالیت های ترویجی در دانشگاه و بحث دوم عرضه آموزش های تخصصی برای دانشجوها و ارتقای مهارت آنها بود و در ادامه این مسیر دانشجوها می خواستند ایده ها و طرح های خویش را اجرایی كنند و بحث به این سمت رفت كه باید از كسب و كارهای نوپا حمایت كرده و امكانات اولیه را در اختیار آنها قرار دهیم؛ ازاین رو مركز رشد در سال 83 تاسیس شد و در حوزه های مختلف شایستگی های دانشگاه فعالیت را شروع كرد. خدمات مركز تامین فضای استقرار برای واحدها، عرضه خدمات مشاوره ای بازاریابی و تخصصی، خدمات مالی و اعتبار فناوری است.
*** حضور 260 واحد فناور در مركز رشد دانشگاه شریف
مدیر پیشین مركز رشد دانشگاه شریف افزود: مركز رشد دانشگاه طی 13 سال بالغ بر 260 واحد فناور را پذیرفته است. همینطور در حوزه كارآفرینی در سال حدود 100 رویداد از جنس های مختلف (همایش، جشنواره و نشست با كارآفرینان) برگزار می گردد و سالانه حدود 20 هزار نفر- ساعت آموزش كارآفرینی به دانشجویان عرضه می گردد.
به گفته دهبیدی پور در ادامه سال 1388 متناسب با تعداد واحدهای پذیرش شده و خدماتی كه نیاز داشتند، خدمتی باید عرضه می شد كه ظرف مناسب آن موجود نبود و به سمت تولید صندوق پژوهش و فناوری رفتیم كه با همكاری دانشگاه و چند نهاد مالی بیرونی شكل گرفت و این صندوق خدمات مختلف (از جمله اعطای وام، سرمایه گذاری خطر پذیر و ضمانت نامه) عرضه می دهد. این صندوق ها ذیل ماده 100 برنامه سوم توسعه كشور تاسیس شده اند و حدود 20 صندوق از این نوع در كشور وجود دارد.
وی با اشاره به اینكه این دانشگاه بر مبنای نیاز مراكز مختلف را برای گسترش كارآفرینی تأسیس كرده است اضافه كرد: مركز رشد، مركز كارآفرینی و صندوق پژوهش و فناوری تا سال 89 تأسیس و فعال شده بودند؛ اما تعداد درخواست های عرضه شده به مركز رشد و درخواست های پذیرفته شده به دو دلیل محدودیت امكانات و زیرساخت و متشكل نبودن برخی واحدها و تیم ها به نسبت 10 به یك بود؛ ازاین رو نیاز به احداث یك دوره توانمندسازی و پیش رشد وجود داشت بر همین مبنا نسبت به تأسیس شتاب دهنده اقدام كردیم و شریف اكسلریتور/ sharif accelerator تاسیس شد كه به تیم ها در بازه زمانی كوتاه تر خدمات فشرده تر در فضای داخل دانشگاه عرضه نماید.
*** جذب 75 تیم استارتاپی در شتاب دهنده شریف
دهبیدی پور ادامه داد: تیم های فناور در نخستین گام در شتاب دهنده مستقر می شوند كه بیشتر تیم های نوپا هستند و این تیم ها در مرحله بعدی می توانند برای حضور در مركز رشد، جذب سرمایه گذار و متعاقباً دانش بنیان شدن اقدام نمایند. خدمات شتابدهنده فضای استقرار اشتراكی و تا 25 میلیون تومان كمك مالی و خدمات راهبری و كمك به رسیدن محصول اولیه یا ام وی پی (كمینه محصول پذیرفتنی minimum viable product) و جذب سرمایه گذار است. حدود 75 تیم و استارتاپ از سال 92 در این شتاب دهنده پذیرش شده اند و خروجی های موفق این برنامه هم توانسته اند در دوره های بعدی رشد، جذب سرمایه گذار كنند.
وی در مورد شتابدهند این دانشگاه اظهار داشت: شتاب دهنده دانشگاه شریف ساختاری داخل دانشگاه است؛ به علت همگن بودن و هماهنگی بیشتر با سایر بخش ها، شتاب دهنده را به بخش خصوصی واگذار نكردیم. البته تعامل بسیار نزدیكی با بخش خصوصی داریم و خویش را محتاج به كمك های فكری و محتوایی و اجرایی آن ها می دانیم. هم اكنون بیش از هر زمان دیگری به بخش خصوصی محتاجیم و باید از آن ها یاد بگیریم و اموری را كه آن ها بهتر از ما انجام می دهند به آن ها واگذار نماییم.
دهبیدی پور به تأسیس پارك علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف اشاره نمود و اظهار داشت: دانشگاه همه مولفه های پارك یعنی مركز رشد، شتاب دهنده، صندوق پژوهش و فناوری را داشت و شركت ها پس از گسترش و خروج از مركز رشد باید در محلی مستقر باشند و در تعامل با دانشگاه و شركت های نوپای جدید باشند.
وی ادامه داد: در این مدت عملاً اكوسیستمی در داخل و كنار دانشگاه شكل گرفت كه نیازمند مدیریت واحدی بود و برای رسیدن به مدیریت هدفمند و چابك برای دریافت مجوز پارك علم و فناوی از وزارت علوم اقدام كردیم، سال 93 مجوز را گرفتیم و همه فعالیت ها زیر چتر این پارك هستند. استارتاپ ها، شركت های دوره رشد، شركت های رشدیافته، دفاتر نوآوری و فناوری صنایع مختلف و شركت های تأمین كننده خدمات مخاطبان پنج گانه پارك هستند.
معاون پارك علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: ازاین رو فرایند طبیعی تأسیس پارك در این دانشگاه پیش رفته است و این نهادها به صورت طبیعی و بر مبنای نیاز شكل گرفتند.
***80 شركت دانش بنیان و 18 شركت در بخش شركت های رشدیافته
وی ادامه داد: در بخش شركت های رشدیافته 18 شركت را پذیرش كرده ایم و تعداد شركت هایی كه مجوز دانش بنیانی گرفته اند هم 80 مورد است كه در مركز رشد یا خارج آن مشغول فعالیت هستند.
دهبیدی پور در مورد اولویت های دانش و فناوری برای پذیرش شركت ها هم توضیح داد: در مورد همه این شركت ها تیم، توانمندی فناوری و نوآوری و میزان كشش بازار بسیار مهم است و این سه شاخص در همه ارزیابی ها مدنظر قرار می گیرد. همینطور دانشگاه حوزه هایی را بعنوان شاخص های فعالیت خود انتخاب كرده؛ شامل حوزه های انرژی، فناوری اطلاعات، مهندسی پزشكی، سلامت، آب و محیط زیست كه جزو شایستگی های محوری دانشگاه هستند و دانشگاه بعنوان محور كلیدی توسعه دنبال می كند اما ما بعنوان مركز رشد و شتاب دهنده ضمن نگاه به این اولویت ها، راه را برای همه حوزه ها باز گذاشته ایم به شرطی كه تیم ها سه مؤلفه یادشده را داشته باشند.
وی در مورد عرضه خدمات به محققان از دیگر دانشگاه ها هم اظهار داشت: در پذیرش ها طبق قاعده كلی فرد اصلی و غالب تیم باید از دانشگاه شریف باشند؛ ولی لازم نیست همه اعضای گروه از دانشگاه شریف باشند در شركت های مستقر در پارك این اجبار را نداریم البته در شركت هایی كه بخش رشد یافته پارك هستند، شركت های برخاسته از دانشگاه شریف بیشتر بوده اند.
*** كشش بازار، جمعیت جوان و فراهم شدن زیرساخت های استارتاپ ها
معاون پارك علم و فناوری دانشگاه شریف در مورد اقبال بیش از اندازه استارتاپ ها به بخش خدمات پاسخ داد: این فضا در سال های اخیر به سمت فناوری اطلاعات و خدمات پررنگ شده است؛ دلیل آن هم سرعت بالای تجاری شدن ایده ها در این بخش است و زیرساخت هایی كه در این حوزه فراهم گشته است. ضمن آنكه حوزه خدمات از حوزه های جذاب و با كشش بالا در شهری مثل تهران است. همینطور امكانات لازم برای این كار قابل قیاس با حوزه هایی مانند انرژی و نانوفناوری نیست. كشش بازار، جمعیت جوان و تعداد دستگاه های موبایل هوشمند، توسعه پهنای باند در سال های گذشته از لحاظ زیرساختی از عوامل كلیدی مؤثر در ارتباط با توسعه كسب و كار مبتنی بر فناوری اطلاعات بوده است.
دهبیدی پور اظهار داشت: شركت های موفق ما در مركز رشد، بیشتر در حوزه هایی مانند مواد نو(مثل پارسا پلیمر) و انرژی هستند. در حوزه فناوری اطلاعات هم شركت های خوبی(مثل تلوبیون) داریم.
وی همینطور فعالیت های وزارت علوم، معاونت علمی و فناوری و صندوق نواوری و شكوفایی را در زمینه كارآفرینی از جنس های مختلف و مكمل یكدیگر دانست و اضافه كرد: وزارت علوم را نهاد حاكمیتی می بینم كه به باعث قانون عتف در حوزه آموزش و پژوهش و فناوری فعالیت می كند و وظایف گسترده و متنوعی را برعهده دارد.
دهبیدی پور افزود: معاونت علمی و فناوری با همه وزارتخانه ها و دستگاه ها تعامل دارد و برنامه ریزی و هماهنگی بین بخشی و هم افزایی در نظام ملی نوآوری را برای تحقق اقتصاد دانش بنیان دنبال می كند.
به گفته وی، شاید ذكر یك مثال در این ارتباط روشنگر باشد؛ بعنوان مثال نهادی مانند مركز رشد برای تولید و فعالیت، مجوز لازم را از وزارت علوم دریافت می كند و در چارچوب قواعد و الزامات تعیین شده از جانب وزارت علوم فعالیت می كند. این مركز برای اجرا و تحقق برنامه های خود یا رشد و توسعه شركت های دانش بنیان و یا گسترش سبد خدمات حمایتی خود، می تواند از نقش تسهیل گری و حمایت معاونت علمی استفاده نماید و معاونت هم برنامه های متنوع و مختلفی در این ارتباط دارد؛ من به جنبه مكمل بودن این نهادها نگاه می كنم.
دهبیدی پور در پاسخ به این سوال كه بیشترین مشكلات شركت های دانش بنیان چیست، توضیح داد: مهم ترین مبحث در ارتباط با تولید شركت دانش بنیان این است كه نیاز بازار را درست تشخیص دهد و متعاقب آن خدمت و پاسخ مناسبی برای آن نیاز عرضه نماید.
وی اضافه كرد: شناخت درست و طراحی و توسعه محصول متناسب با ذائقه مخاطب، نخستین و مهم ترین موضوعی است كه شركت های دانش بنیان باید به آن توجه نمایند. مبحث دوم تیم سازی درست و هوشمند است؛ بدون تشكیل تیم مناسب و منسجم و مكمل، نمی توان اهداف یك شركت دانش بنیان را محقق كرد.
معاون پارك علم و فناوری دانشگاه شریف تصریح كرد: نكته بعدی توسعه مدلهای مشاركتی و سرمایه گذاری خطرپذیر است كه كشور ما نیازمند توسعه بیش از پیش در این زمینه است. باید مدلهای مشاركتی مختلف و متنوعی را تمرین نماییم و به این باور برسیم كه بدون مشاركت كردن، بزرگ نخواهیم شد. ازاین رو اهمیت بالایی برای مبحث وام و تسهیلات به شركت های دانش بنیان (علی الخصوص نوپاها) قائل نیستم و آن را در درجات بعدی اهمیت می دانم.
علمی**9157**1834
خبرنگار: منصوره شوشتری** انتشار: ناهید شفیعی
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با كانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
آتی جوelm@
https: //telegram.me
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب