نگاهی به عملكرد دولت در عرصه فضا؛
كجای نقشه راه فناوری فضایی ایستاده ایم
آتی جو: عملکرد 4ساله دولت در عرصه فضا نشان میدهد که وعده ها برای 6 پرتاب مداری و 2 پرتاب زیرمداری در امتداد تثبیت فناوری فضایی راه به جایی نبرده و ما همچنان درگام دوم نقشه فناوری فضایی ایستاده ایم.
به گزارش آتی جو به نقل از مهر، با وجود اینکه فعالیت ایران در عرصه فناوری فضایی در ابتدای دولت دوازدهم و با وعده های مسئولان وزارت ارتباطات در خصوص پرتاب چندین ماهواره به فضا، بسیار پررنگ شروع شد اما بعد از گذشت ۴ سال از این وعده ها و تاکید وزیر ارتباطات در خصوص این که «یک لحظه و یک ثانیه را نیز از دست نمی دهیم»، شواهد نشان میدهد که فناوری فضایی آنطور که باید مسیرهای برنامه ریزی را طی نکرد و خیلی از لحظه ها و ثانیه ها برای توسعه این فناوری هدر رفته است.
در این میان بااینکه تحریم یکجانبه ایران در عرصه فضا نیز در عدم موفقیت برای پیگیری برنامه های مدنظر در توسعه فناوری فضایی و پرتاب ماهواره های عملیاتی بی تأثیر نبود، اما آنچه که واضح است این که کندی توسعه فناوری فضایی در شرایطی که سایر کشورها به فعالیت خود سرعت بخشیدند، در طولانی مدت به ضرر منافع ملی کشور خواهد بود.
حسین زیبنده دانشجوی دکتری حکمرانی فضای مجازی و پژوهشگر هسته خط مشی فضای مجازی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در گفتگو با خبرنگار مهر معتقد می باشد که «تعلیق فناوری فضایی در ۴ سال اخیر و ۴ سالی که دولت حسن روحانی بر سر کار بود به بهانه های مختلفی چون مذاکرات برجام و لطمه زدن به مذاکرات، عقب ماندگی هایی در زمینه فضایی را رقم زد که ما را از ارائه خدمات فضایی و خدمات سنجش ازراه دور محروم کرده و این مساله نقدی بر عملکرد دولت می باشد.»
در کجای نقشه راه فناوری فضایی ایستاده ایم
مطابق با نقشه راه ۱۰ ساله فناوری فضایی کشور تحقق ۴ گام برای تثبیت و دستیابی به فناوری فضایی مدنظر است.
گام نخست مربوط به دستیابی کشور به مدار ۲۵۰ کیلومتر زمین است که در این گام ۴ ماهواره امید، نوید، فجر و رصد در این مدار قرار گرفتند. گام دوم این است که ماهواره های ایرانی در مدار ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گیرند و در این راستا پرتابگر سیمرغ و ماهواره های پارس، ظفر و طلوع طراحی و تولید شده اند.
در گام سوم ایران باید بتواند ماهواره خودرا در مدار هزار کیلومتر از سطح زمین قرار دهد تا دستیابی به مدار لئو تکمیل و تثبیت شود. در نهایت نیز در گام چهارم، هدف این است که کشورمان به مدار ژئو که ۳۶ هزار کیلومتری سطح زمین است، نائل شود و فناوری فضایی به تثبیت نهایی برسد.
شواهد نشان میدهد که ما طی این سال ها همچنان در مراحل نهایی گام دوم باقی مانده ایم و موفق به قراردادن ماهواره ایرانی در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین نشده ایم.
با این حال سازمان فضایی ایران برای تثبیت دستاوردهای فضایی در مدار لئو پیش بینی کرده بود که تا اختتام دولت، ۶ پرتاب مداری (در مدار ۵۰۰ کیلومتری) و ۲ پرتاب زیرمداری خواهیم داشت اما این پرتاب ها تا حالا انجام نشده است.
این در حالی است که امروزه بیشترین کاربردها در مدار لئو صورت می گیرد و ماهواره های مخابراتی که در دنیا تحت پروژه هایی مانند استارلینک، وان وب، تله ست و امثالهم برای اینترنت ماهواره ای شروع شده اند از مدار لئو استفاده می نمایند.
به همین علت تحقق گام سوم فناوری فضایی اولویتی است که باید از طرف دولت مورد توجه قرار گیرد.
از سوی دیگر مطابق نقشه راه فناوری فضایی کشور، پروسه ساخت ماهواره برای دستیابی به مدار ۳۶ هزار کیلومتری زمین در زمینه ماهواره های مخابراتی از ساخت ماهواره «ناهید یک» شروع شده و تا «ناهید ۵» و «ماهواره ایران ست» که ماهواره عملیاتی است، دنبال می شود. دراین زمینه نیز تنها ماهواره های مخابراتی «ناهید یک» و «ناهید ۲» در پژوهشگاه فضایی ایران تولید شده اند که قرار بود تا انتهای سال ۹۹ تحویل سازمان فضایی ایران و پرتاب شوند.
ماهواره هایی که به مقصد نرسیدند
ساخت ماهواره سنجش ازراه دور و ماهواره مخابراتی بومی در امتداد ارتقای توان تولید ملی در امتداد اجرای الزامات سیاست های اقتصاد مقاومتی و نیز نقشه راه فناوری فضایی و ماموریت های برنامه ششم توسعه در خصوص تثبیت نقاط مداری و تامین ماهواره سنجشی و ماهواره مخابراتی برای قرار گرفتن در این نقاط مداری به وزارت ارتباطات تکلیف شده است.
از این رو برنامه خرید یا اجاره ماهواره خارجی و مذاکرات با طرف های خارجی و نیز رویکرد بلندمدت ساخت ماهواره های بومی بعنوان برنامه های مدنظر وزارت ارتباطات و سازمان فضایی ایران بارها اعلام گردید. اما با این وجود خروجی پروژه های فضایی، عملکرد این وزارتخانه را غیرقابل دفاع می کند و به رغم تبلیغات گسترده ای که از شروع در حوزه توسعه فناوری فضایی و ساخت و پرتاب ماهواره از طرف وزیر ارتباطات صورت گرفت، اما خیلی از این وعده ها عملی نشده و ماهواره هایی که قول پرتاب آنها داده شد، همچنان بر زمین مانده اند.
نام ماهواره هایی همچون «طلوع»، «پارس یک»، «پارس دو»، «ناهید یک»، «ناهید دو»، «پیام یک» و «پیام دو»، «دوستی» و «ظفر یک» و «ظفر ۲» در این سال ها بارها شنیده شد و به جز پرتاب ناموفق ماهواره های «پیام یک» و «ظفر یک»، خبری از پرتاب سایر ماهواره ها نیست.
آخرین وعده ها در خصوص پرتاب ماهواره های ایرانی به اظهارات مرتضی براری رییس سازمان فضایی ایران در بهمن ماه ۹۹ باز می گردد که گفته بود «برنامه ریزی برای پرتاب ماهواره «طلوع»، «پارس یک» و «ظفر ۲» با پرتابگر سیمرغ در حال انجام می باشد و در همین حال ماهواره های «ناهید یک و دو» با ماهواره بر ذوالجناح در مدار قرار می گیرند. برای رسیدن به مدار خورشید آهنگ نیز نمونه دوم «ماهواره پارس» را با عنوان «پارس پلاس» با پرتابگر ذوالجناج از پایگاه چابهار پرتاب خواهیم کرد» آخرین وعده ها در خصوص پرتاب ماهواره های ایرانی به اظهارات مرتضی براری رییس سازمان فضایی ایران در بهمن ماه ۹۹ باز می گردد که گفته بود «برنامه ریزی برای پرتاب ماهواره «طلوع»، «پارس یک» و «ظفر ۲» با پرتابگر سیمرغ در حال انجام می باشد و در همین حال ماهواره های «ناهید یک و دو» با ماهواره بر ذوالجناح در مدار قرار می گیرند. برای رسیدن به مدار خورشید آهنگ نیز نمونه دوم «ماهواره پارس» را با عنوان «پارس پلاس» با پرتابگر ذوالجناج از پایگاه چابهار پرتاب خواهیم کرد»
از سوی دیگر براری از انجام ساخت نمونه مهندسی کپسول زیستی توسط پژوهشگاه هوافضا آگاهی داد و گفته بود که «مدل پروازی این پروژه، خردادماه ۱۴۰۰ تحویل سازمان فضایی می شود.» وزیر ارتباطات نیز انتهای سال ۹۸ با اعلان اینکه سرعت ساخت ماهواره در کشور بالا رفته، گفته بود که «۶ ماهواره آماده ارسال به مدار زمین داریم. بعد از آن نیز اصرار کرد که سال آینده (۹۹) چندین ماهواره به فضا پرتاب می کنیم».
محمدجواد آذری جهرمی در هفته دولت سال ۹۹ نیز از پرتاب ۵ ماهواره تا آخر سال ۹۹ آگاهی داد و در مراسم روز ملی فناوری فضایی (بهمن ۹۹) نیز اظهار داشت: «برنامه ریزی برای پرتاب ماهواره «طلوع»، «پارس یک» و «ظفر ۲» با پرتابگر سیمرغ در دست انجام است و در همین حال ماهواره های «ناهید یک و دو» با ماهواره بر ذوالجناح در مدار قرار می گیرند» که هیچکدام از این وعده ها عملی نشد.
وزیر ارتباطات همین طور با اعلان اینکه حدود ۵ سال زمان نیاز است که یک ماهواره مخابراتی آماده قرارگیری در مدار شود، این قول را داده که «ماهواره مخابراتی ایرانی توسط اپراتور ملی ماهواره تا ۳ سال دیگر در موقعیت ۴۳.۵ درجه مدار زمین قرار می گیرد.»
به گفته آذری جهرمی «در آینده نزدیک ایران در مجموع ۵ قدرت فضایی دنیا قرار می گیرد و این هدف، دور نیست. به رغم تحریم های ظالمانه آمریکا مقابل صنعت فضایی ایران، همکاری بین المللی در این حوزه شکل گرفته و خبر یک حرکت راهبردی و بین المللی را تا پیش از اختتام دولت به مردم می دهیم.»
یک لحظه و یک ثانیه را نیز از دست نمی دهیم
در تازه ترین اخبار، تیرماه امسال برخی گمانه زنی ها از پرتاب ناموفق ماهواره های «پارس یک» و «ناهید» توسط وزارت ارتباطات و عدم رسانه ای کردن آن حکایت داشت.
در این باره وزیر ارتباطات اظهار داشت: ماهواره «پارس ۱» و «ناهید» همچنان در سازمان فضایی ایران موجود هستند و پروسه تحویل آنها به وزارت دفاع طی نشده است. بدین سبب ادعای ناموفق بودن پرتاب از از جانب رسانه های آمریکایی از جانب ما مورد تأیید نیست.
آذری جهرمی با اشاره به انجام مجموعه اقداماتی با عنوان بسته پاسخ به تحریم صنعت فضایی ایران در یک سال قبل اظهار داشت: بعد از تحریم های یک جانبه و ظالمانه آمریکا مقابل برنامه فضایی ایران، رهنمودهای مقام معظم رهبری و تأکیدات رییس جمهور حول سه محور برای پاسخ به این تحریم ها مورد پیگیری قرار|گرفت. موضوع اول این بود که ما ماهواره ای با دقت تصویربرداری یک متر بسازیم که اکنون مجموعه دانشگاهی به شدت مشغول انجام این کار هستند و قراردادهای مورد نیاز منعقد شده است. بصورت ماهانه کنترل پروژه را انجام می دهم و گزارش های مربوطه را بررسی می کنم. تحقیقات ساخت این ماهواره بطور جدی درحال پیشرفت است و در آینده نزدیک وارد مرحله ساخت خواهد شد و ما ماهواره سنجش از دور با قدرت تفکیک یک متر ساخت جمهوری اسلامی ایران را تولید خواهیم کرد.
وی اشاره کرد: نکته بعدی دستیابی به مدار ۳۶ هزار کیلومتری (مدار ژئو) است که رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید کرده اند. تحقیقات برای تولید ماهواره بری که بتواند ماهواره ایران را در مدار ۳۶ هزار کیلومتری قرار بدهد توسط وزارت دفاع در حال انجام می باشد. مدتی قبل من و وزیر دفاع بازدید میدانی از موتور این ماهواره بر داشتیم و تست عملیاتی آنرا مشاهده کردیم که تست کاملاً موفقیت آمیز بود. فکر می کنم با آزمایش هایی که وزارت دفاع انجام می دهد کمتر از یک سال آینده پرتابگر با قابلیت دستیابی به مدار ۳۶ هزار کیلومتری را در کشور خواهیم داشت.
آذری جهرمی درباره سومین موضوع مهم اظهار داشت: اعزام موجود زنده به فضا مورد دیگری است که برای دستیابی به آن قرارداد ما با پژوهشگاه هوافضا منعقد شده است. قراردادهای مربوط به طراحی و تولید کپسول زیستی و پرتاب زیرمداری منعقد شده و کار در حال انجام می باشد. بدین سبب اگر بقیه علاقمند هستند که بدانند برنامه فضایی ایران به چه صورت است باید بگویم ما هر لحظه و هر ساعت درحال تست کردن هستیم و یک لحظه و یک ثانیه را نیز از دست نمی دهیم و کار با جدیت دنبال می شود. خبرهای خوب و خوشحال کننده ای در آینده به گوش خواهد رسید. به زودی خبرهای واقعی از ماهواره و پرتاب آن به مدار را خودمان منتشر می نماییم.
بخت شورای عالی فضایی در دولت روحانی هم باز نشد
در کنار اقداماتی که در زمینه فناوری فضایی در دولت دوازدهم انجام شد و انتقاداتی که به ناکامی های دولت در تحقق برنامه های مدنظر وارد است، جای خالی شورای عالی فضایی برای سیاستگذاری در عرصه فضا نیز احساس می شود. در کنار اقداماتی که در زمینه فناوری فضایی در دولت دوازدهم انجام شد و انتقاداتی که به ناکامی های دولت در تحقق برنامه های مدنظر وارد است، جای خالی شورای عالی فضایی برای سیاستگذاری در عرصه فضا نیز احساس می شود
با گذشت حدود ۱۵ سال از مصوبه هیأت وزیران در خصوص تشکیل «شورای عالی فضایی» بعنوان عالی ترین مرجع سیاستگذاری در زمینه فضایی کشور و مطابق با سند جامع توسعه هوافضا مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی که وظیفه سیاستگذاری اجرائی، راهبری، نظارت و تصویب برنامه های کلان و راهبردهای حوزه فضایی را به این شورا می دهد، اما همچنان هماهنگی های لازم برای برگزاری جلسات این شورا به نتیجه نرسیده است.
قرار بود که شورای عالی فضایی به ریاست رییس جمهور تشکیل و حداقل ۲ بار در سال تشکیل جلسه دهد، اما مستندات نشان میدهد که تا حالا این شورا تنها ۳ بار تشکیل شده است. به نحوی که دولت یازدهم و دوازدهم این شورا را جدی نگرفت و به وظایف قانونی خود برای برگزاری جلسات شورای عالی فضایی عمل نکرد.
حتی کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز سال قبل لطف الله سیاهکلی و رضا تقی پور انوری را بعنوان نمایندگان پیشنهادی در شورای عالی فضایی کشور به صحن مجلس معرفی نمود و نمایندگان مجلس نیز قول دادند که پیگیر تشکیل شورای عالی فضایی کشور شوند. اما با این وجود بخت این شورا در دولت حسن روحانی نیز باز نشد و باید منتظر ماند و دید که آیا دولت ابراهیم رئیسی اهتمامی به برگزاری و تشکیل جلسات این شورا بعنوان عالی ترین مرجع سیاستگذاری و برنامه ریزی در عرصه فضایی کشور دارد یا خیر.
منبع: آتی جو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب